Alstublieft, een bosje Bloomen

Iedereen ontvangt graag een bosje bloemen, niet alleen omdat ze mooi zijn en lekker ruiken, maar juist om de attentie die er achter zit.

Ik heb ook een bosje Bloomen samengesteld. Ik wil u die aanreiken in mijn eerste blog, op mijn nieuwe website en bij de start van Bureau voor Toetsen & Beoordelen. Mijn attentie achter het bosje Bloomen en ook achter het Bureau, is het delen van kennis.

Ik kwam tot dit bosje, omdat ik mij afvroeg waarom in het hoger onderwijs (ho), en ook bij vele andere examenorganisaties, bijna alleen het cognitieve domein van de taxonomie van Bloom wordt gebruikt.

Met name het hbo, maar ook het wo, levert startbekwame beroepsbeoefenaren af. De opleidingsprofielen zijn gebaseerd op beroepsprofielen aangevuld met bijpassende beroepscompetenties en internationale en nationale competenties zoals de Dublin descriptoren en de hbo-standaard. Dit kader wordt omgezet naar kwalificaties, leerdoelen en toetstermen. Toetsen worden samengesteld op basis van toetsmatrijzen. De leerdoelen, toetstermen en toetsmatrijzen leiden niet alleen tot toetsen (formatief en summatief en in de juiste toetsvormen) maar ook tot een afgewogen geïntegreerd samenspel van kennis en inzichten, vaardigheden en houdingen waarmee studenten worden opgeleid.

Voor het formuleren van leerdoelen en samenstellen van toetsmatrijzen wordt tegenwoordig de gereviseerde taxonomie van Bloom gebruikt (Anderson, Krathwoh, et al, 2001). In de praktijk betreft dit vrijwel altijd de cognitieve taxonomie. Op zich wel begrijpelijk, want de startbekwame beroepsbeoefenaren die worden opgeleverd vanuit het ho zullen zich veel binnen het cognitieve domein van het beroep begeven, ook al zijn ze soms handvaardig bezig zoals tandartsen en chirurgen. Dit in tegenstelling tot de mbo-opgeleide beroepsbeoefenaren die minder cognitief en meer handvaardig zijn opgeleid. De vaardigheden op het ho-niveau zijn gelegen in onderzoeken, ontwikkelen, ontwerpen, leiding geven, presenteren, overtuigen, vergaderen, notities maken, plannen, projecten leiden, samenwerken en dergelijke. Dit betreffen niet alleen cognitieve vaardigheden op een hoog abstractieniveau, maar ook affectieve en psychomotorische vaardigheden. Bloom en anderen hebben ook taxonomieën voor deze domeinen ontwikkeld.

Gelet op het bredere gebruik van integratieve toetsvormen binnen het ho, is het vraag of de dominante positie van de cognitieve taxonomie van Bloom niet te eenzijdig is geworden. Bij integratieve toetsvormen worden hogere orde kennis- en inzichtsaspecten, affectieve en psychomotorische vaardigheden en houdingen in samenhang met elkaar beoordeeld zoals bij praktijkopdrachten, stages en portfolio-assessments. De vraag is dan ook of de kwaliteit van die toetsen, maar ook van de voorbereidende leerinterventies niet beter kan, als ook de psychomotorische en affectieve taxonomieën van Bloom worden betrokken.

De koppeling tussen kennis en inzichten, vaardigheden en houdingen en de drie taxonomieën van Bloom, ligt ook wel erg voor de hand:

Als alle taxonomieën van Bloom naast elkaar worden gezet in één overzicht dan ziet dit er als volgt uit.
*Gereviseerde versie 2001.
Het verschil met de originele versie bestaat uit:

• alle niveaus hebben een werkwoord als naam gekregen;
• synthetiseren is qua aanduiding verandert in creëren en is het hoogste cognitieve niveau geworden;
• evalueren is een niveau gezakt.

** Aangepaste gereviseerde versie 2014.
De werkwoorden Onthouden en Begrijpen volgen logisch uit de aanduidingen Kennis en Begrip, maar ze drukken geen waarneembare actie uit, wat de andere werkwoorden wel doen. De onderwijskundigen van Teelen Kennismanagement kwamen daardoor op het idee om de werkwoorden Reproduceren en Verklaren te gebruiken. Bij dat idee sluit ik mij graag aan.

Een toelichting op de gedragsniveaus en de werkwoorden die bij de drie gedragsdomeinen van Bloom horen hebben we in drie figuren weergegeven. Wilt u deze gratis als PDF-document ontvangen, stuur dan een e-mail naar harry.molkenboer@toetsen-beoordelen.nl.

Ik hoop dat u het bosje Bloomen kunt waarderen, en dat het nog lang mag staan.

Met vriendelijke groet,
En wellicht tot een volgend blog,

Bureau voor Toetsen & Beoordelen
Harry Molkenboer